Anna Lissewska - NASTOLATEK.PL

„NASTOLATEK.PL czyli przewodnik po życiu nie tylko dla nastolatków, ich rodziców i pedagogów” – artykuł DOJRZEWANIE PŁCIOWE - FIZJOLOGIA I CIAŁO

Dojrzewanie płciowe, czyli proces wielu zmian, które mają miejsce w czasie kiedy dorastasz, stajesz się fizycznie dojrzała/y i zdolna do rodzenia /zdolny do płodzenia dzieci.

Tym razem żadnego „psychoterapeutycznego przynudzania”. Tylko garść encyklopedycznych wiadomości na temat tego okresu:

Okres dojrzewania obejmuje okres od 10. do 20. roku życia. Dojrzewaniem nazywamy czas, w którym dziecko zyskuje stopniowo cechy charakterystyczne dla swojej płci. Cechy takie dzieli się na tzw. pierwszo-, drugo- oraz trzeciorzędowe cechy płciowe. Pierwszorzędowe cechy płciowe to występowanie wewnętrznych narządów płciowych - jajników lub jąder.
Cechy drugorzędowe to obecność charakterystycznych dla określonej płci narządów zewnętrznych.
Natomiast takie cechy jak: męskie lub żeńskie proporcje ciała, barwa głosu, typ owłosienia czy usposobienie, stanowią cechy trzeciorzędowe. Zaczynają się one pojawiać około 10.-12. roku życia u dziewcząt i około 12.-14. roku życia u chłopców. Oczywiście, między poszczególnymi ludźmi pojawiają się znaczne różnice w czasie i przebiegu dojrzewania.
(Źródło: Encyklopedia seksu pod red. Zbigniewa Lwa-Starowicza)

Noworodek rodzi się z pierwszorzędowymi cechami płciowymi, czyli gonadami, które do okresu dojrzewania, zwanego okresem pokwitania, nie rozwijają się (poza wyjątkami chorobowymi). Natomiast od urodzenia do okresu dojrzewania formuje się u dziecka płeć psychiczna.

Fazy dojrzewania płciowego:

Wg tego podziału wyróżniamy 5 faz dojrzewania:

Dziewczęta:

Faza dziecięca - trwa od 8. do 12. roku życia, brak wówczas wyraźnych oznak dojrzewania.
Faza zwiastunów pokwitania - zaczyna się pomiędzy 8. a 14. rokiem życia (przeciętnie w 11. roku życia). Następuje wówczas gwałtowny przyrost wysokości oraz masy ciała, poszerzenie i uwypuklenie otoczki brodawki sutkowej (tzw. stadium pączka), pojawiają się delikatne włosy na skórze zewnętrznych części warg sromowych.
Faza przedpokwitaniowa - zaczyna się między 9. a 15. rokiem (przeciętnie występuje w 12. roku życia). Nadal utrzymuje się przyrost wielkości ciała, piersi stają się okrąglejsze i pełniejsze, otoczka oraz brodawka sutkowa nabiera wyraźnej pigmentacji, powiększa się owłosienie łonowe, staje się ono również grubsze i ciemniejsze, biodra poszerzają się, pojawia się także wydzielina z pochwy - przezroczysta lub biała.
Faza pokwitania właściwego - zaczyna się między 10. a 16. rokiem życia (zwykle w 13. roku życia). Pojawia się owłosienie pachowe, wyraźnie zarysowane piersi, otoczka brodawki sutkowej i brodawka o ciemnym zabarwieniu, owłosienie łonowe zaczyna przybierać kształt trójkąta, wiele dziewcząt w tej fazie zaczyna miesiączkować.
Faza młodzieńcza - zaczyna się pomiędzy 12. a 19. (zwykle w 15. roku życia). Sylwetka staje się kobieca, piersi w pełni rozwinięte, otoczka sutkowa wtapia się w linię piersi, owłosienie łonowe ma kształt trójkąta, włosy łonowe są grube, gęste oraz skręcone, jajeczkowanie oraz miesiączkowanie występuje regularnie, osiągnięta zostaje też ostateczna wysokość ciała.

Chłopcy:

Faza dziecięca - trwa od 9. do 13. roku życia. Nie występują wówczas widoczne oznaki dojrzewania.
Faza zwiastunów pokwitania - może się zaczynać między 9.a 15. rokiem życia (przeciętnie występuje w 12. roku życia). W tym czasie następuje powiększenie się jąder i moszny oraz pojawiają się proste i cienkie włosy u podstawy członka.
Faza przedpokwitaniowa - rozpoczyna się pomiędzy 11. a 16. rokiem życia (średnio w 13. roku życia). Następuje dalszy rozwój jąder i moszny, zwiększenie prącia, włosy łonowe stają się grubsze oraz ciemniejsze, struny głosowe rozrastają się, głos staje się niższy (mutacja), może też wystąpić gwałtowny przyrost wzrostu.
Faza pokwitania właściwego - zaczyna się pomiędzy 12. a 18. rokiem życia (przeciętnie w 14. roku życia). Skok wzrostu trwa, ramiona poszerzają się, sylwetka staje się bardziej umięśniona, członek powiększa się, pojawia się wyraźne owłosienie łonowe i pachowe, zaczyna się pojawiać zarost nad górną wargą i na policzkach, jądra zaczynają wytwarzać plemniki, pierwszy raz występuje wytrysk nasienia.
Faza młodzieńcza - zaczyna się pomiędzy 14. a 19. rokiem życia (średnio w 15. roku życia). Sylwetka jest już męska, narządy płciowe oraz owłosienie łonowe osiągają wygląd jak u osoby dorosłej, przyrost wysokości ciała zmniejsza się, zarost na twarzy staje się mocniejszy, owłosienie ciała powiększa się, zwłaszcza na piersiach. Faza ta trwa do 20. roku życia.

Wg innego podziału:

Faza homofilna - faza wyprzedzająca dojrzewanie i występująca w jego początkowym okresie (10.-12. rok życia), może się jednak wydłużyć. Przejawia się latentnymi tendencjami homoseksualnymi i wyraża się m.in. w dążeniu do przebywania w obecności osób jedynie tej samej płci, w wysublimowanych zachowaniach w stosunku do płci własnej, z reguły związanych z uczuciem głębokiej przyjaźni (zwłaszcza u dziewcząt). W niektórych przypadkach (z badań wynika, że takie doświadczenia ma 6% dziewcząt i 12 % chłopców) może dochodzić do kontaktów homoseksualnych, najczęściej w formie pieszczot. Rzadko jest to symptom orientacji homoseksualnej.

Faza genitalna - zaczyna się w okresie dojrzewania płciowego, około 12.-14. roku życia; zanim rozwinie się w pełni, występują zachowania typu masturbacyjnego. Obejmuje okres dojrzałości, kiedy człowiek jest zdolny do współżycia seksualnego z partnerem płci przeciwnej, przeżywania satysfakcji seksualnej i uczucia.

Wg jeszcze innego:

Faza przedpokwitaniowa (10-12 lat); cechy istotne: poczucie tożsamości, potrzeba intymności; uwarunkowania: grupy homoerotyczne, usamodzielnianie.

Faza dojrzewania (11-19 lat); cechy istotne: biologiczne zmiany, seksualność, związki uczuciowe; uwarunkowania: „odpępnianie się” od rodziców, autonomia, wpływ rówieśników, samowychowanie, samorealizacja, Ja idealne i Ja realne, moda młodzieżowa.

Faza wczesnej dojrzałości (20-35 lat); cechy istotne: role płciowe, związki partnerskie, rodzicielstwo; uwarunkowania: zawarcie małżeństwa, założenie rodziny, przystosowanie seksualne partnerów, satysfakcjonująca aktywność seksualna, nawyki i upodobania seksualne.

Okres dojrzewania nie jest ściśle uzależniony od wieku kalendarzowego. Różnice w rozpoczęciu dojrzewania płciowego zależą od cech dziedzicznych, od szerokości geograficznej, a wtórnie od klimatu i wreszcie od płci. Dziewczęta wcześniej wchodzą w okres pokwitania niż chłopcy.

Dojrzewanie płciowe opóźnione

Zaburzenie rozwojowe, które polega na występowaniu charakterystycznego typu owłosienia oraz trzeciorzędowych cech płciowych 2-3 lata później w porównaniu z przeciętną populacją. Może być wynikiem uwarunkowań genetycznych, chorobowych bądź na skutek przyjmowania leków. W przypadku dziewcząt podstawowym symptomem jest brak miesiączki po 16. roku życia, zaś u chłopców niewystępowanie nocnych wytrysków nasienia po 16.-17. roku życia.

Dojrzewanie płciowe przedwczesne

Zaburzenie rozwojowe, które polega na występowaniu charakterystycznego typu owłosienia oraz trzeciorzędowych cech płciowych przed 9. rokiem życia u dziewcząt oraz 10. u chłopców. Może być ono uwarunkowane genetycznie, hormonalnie albo lekami.

Pierwszym bodźcem, który uruchamia przemiany okresu dojrzewania, jest aktywność tylnych jąder podwzgórza. One to w okresie dzieciństwa wstrzymują proces dojrzewania. Proces dojrzewania płciowego jest wyprzedzony przyśpieszeniem dojrzewania fizycznego (np. wzrost), co objawia się tzw. skokiem pokwitaniowym. Potem następuje gwałtowny rozwój gonad i narządów płciowych. Zakończenie dojrzewania narządów płciowych u dziewczynek objawia się pierwszą miesiączką, która jednak nie jest jeszcze objawem dojrzałej płodności. Płodność (choć są wyjątki) występuje dopiero po roku do trzech lat od pierwszej miesiączki. U chłopców pierwsze polucje są w zasadzie znakami płodności, gdyż plemniki są już zdolne do zapłodnienia.

Dojrzewanie seksualne jest związane z dojrzewaniem płciowym i jest w swoich przejawach związane z chwiejnością psychiczną, właściwą dla okresu dojrzewania funkcji neurohormonalnych. U chłopców popęd seksualny ujawnia się wcześniej objawiając się silnym napięciem seksualnym. Jest to okres egzaminu z dotychczasowego treningu w opanowywaniu pobudliwości w latach wcześniejszych. U dziewcząt dojrzewanie seksualne zachodzi później i jeśli nie zostaną one rozbudzone przez przedwczesne współżycie płciowe lub inne działania pobudzające (jak np. wyobraźnia), to pomimo wcześniejszej dojrzałości biologicznej, dojrzałość seksualną określa się na lata 18-25. Ważną rolę w osiąganiu równowagi w pobudliwości seksualnej odgrywa u dziewcząt poziom intelektualny, który umacnia wartości moralne decydujące o dojrzałości w stosunku do własnej i cudzej płci.

Dojrzewanie obejmuje wiek od 12 do 20 lat. Dominującą jego cechą jest stopniowe uświadamianie sobie przez młodych ludzi własnej odrębności, tożsamości i godności osoby. Intensywny rozwój biologiczny w tym okresie ujawnia odrębność płciową i powoduje wzbogacenie uczuciowego kontaktu ze światem. Pierwszorzędnego znaczenia nabierają nasilone osobowe relacje pozarodzinne. Rozszerzeniu ulegają zainteresowania poznawcze i chęć decydowania, choć intelekt znajduje się pod silnym wpływem wyobraźni, a wola pod mocnym wpływem miłości uczuciowej skierowanej ku przyjemnościom.
Wyróżnia się dojrzałość: fizyczną, seksualną, psychiczną oraz prawną. Czas osiągania dojrzałości w tych sferach jest zróżnicowany indywidualnie i uzależniony od płci, np. dziewczęta szybciej dojrzewają fizycznie, psychicznie i osiągają dojrzałość prawną, chłopcy zaś o wiele szybciej dojrzewają seksualnie (może ona wyprzedzać dojrzałość społeczną nawet o 10 lat). Przysparza to wielu problemów pomiędzy rówieśnikami obu płci, sprawia kłopot rodzicom i wychowawcom.

Niedojrzałość psychoseksualna

Stan osoby sprawnej fizycznie i intelektualnie, lecz nie na tyle ukształtowanej, aby móc prawidłowo pełnić rolę seksualną. Charakteryzuje ją przewaga postaw, zachowań emocjonalnych nad racjonalnymi, słabe poczucie odpowiedzialności oraz preferowanie zachowań seksualnych właściwych dla wieku młodzieńczego.

Początki dojrzewania:

Okres między 10 -14 rokiem życia przypada na tzw. wczesną fazę dojrzewania. Dokonuje się wtedy zasadnicza zmiana w wyglądzie dziecka, w jego potrzebach, zainteresowaniach, konfliktach, zmienia się sposób widzenia świata. Dziecko staje się młodzieżą…
Co to oznacza?
Dojrzewanie wiąże się z istotnymi zmianami w organizmie młodego człowieka. Dziecko zaczyna rosnąć, pojawiają się drugorzędowe cechy płciowe, zmienia się barwa głosu, cera, sposób poruszania się i gestykulacji.
Proces dojrzewania nie przebiega w tym samym tempie u wszystkich. Zdarza się, że w jednej klasie są ludzie, u których proces dojrzewania jest bardzo zaawansowany oraz tacy, którzy nie zaczęli jeszcze dojrzewać. Uczniowie, którzy dotychczas nie różnili się między sobą stopniem rozwoju, dzielą się na bardziej i mniej „dorosłych”. To stwarza nowe problemy i podziały w klasie.

Żaden z tych tekstów nie jest mojego autorstwa, jedynie je dla Was znalazłam i wybrałam. Gdzie? To tu to tam, mam nadzieję, że żaden z autorów (przeważnie był anonimowy) nie pogniewa się, że korzystam z jego tekstów w tak słusznej sprawie (jeśli się któryś do mnie zgłosi - chętnie zamieszczę jego nazwisko pod odpowiednim fragmentem).

Dokładniej o dojrzewaniu płciowym dziewcząt i chłopców w odrębnych artykułach DOJRZEWANIE DZIEWCZYNY i DOJRZEWANIE CHŁOPAKA, a także oddzielnie moja ulubiona działka - problemy psychiczne w tym okresie życia w DOJRZEWANIE PŁCIOWE – PSYCHIKA.